Παιχνίδια για τη θέσπιση των κανόνων της τάξης

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη δουλειά ενός εκπαιδευτικού είναι η αποτελεσματική διαχείριση των συμπεριφορών των παιδιών. Κάτι απόλυτα απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία της τάξης και της μαθησιακής διαδικασίας αλλά και για την αρμονική συνύπαρξη όλων των μελών  της.

Αυτό που συνήθως γίνεται είναι ο/η εκπαιδευτικός να αναφέρει τους κανόνες της τάξης στα παιδία από την αρχή της χρονιάς όμως αυτοί να μην εφαρμόζονται από όλα τα παιδιά. Πολλά είναι τα παιδιά που τους θεωρούν παράλογους και καταπιεστικούς και δε βρίσκουν νόημα στην εφαρμογή τους.

Πολύ σημαντικό είναι οι κανόνες όσο και οι συνέπειες από την παράβαση τους να βγαίνουν από τα ίδια τα παιδιά. Έτσι τα θεωρούν δικές τους αποφάσεις και είναι πιο πιθανό να τα ακολουθούν. Πιο κάτω υπάρχουν τρία παιχνίδια τα οποία είναι καλό να γίνονται αν είναι δυνατό από την πρώτη μέρα του σχολείου ώστε να μπουν οι κανόνες από την αρχή.

Παιχνίδι 1

Κάθονται όλοι σε κύκλο με ένα παιδί να μην έχει καρέκλα και να στέκεται όρθιο στο κέντρο. Αυτό το παιδί πρέπει να πει μια πρόταση για το πώς θα ήθελε οι συμμαθητές του να του συμπεριφέρονται στο σχολείο π.χ Θα ήθελα οι συμμαθητές μου να με παίζουν, Θα ήθελα να με ακούνε όταν μιλώ κλπ. Όσα παιδιά από αυτά που κάθονται στον κύκλο θα ήθελαν το ίδιο σηκώνονται και αλλάζουν καρέκλα. Αυτός που είναι στο κέντρο τρέχει να καθίσει σε μια άδεια καρέκλα. Όποιος δεν προλάβει μένει στο κέντρο και λέει την επόμενη πρόταση που πρέπει να είναι διαφορετική από τις προηγούμενες. Οι προτάσεις πρέπει να αφορούν συγκεκριμένες συμπεριφορές και όχι αόριστα συναισθήματα π.χ να με σέβονται. Αν το κάνουν τους ρωτάμε τι κάνει αυτός που σέβεται τον άλλο και καταλήγουν σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Ο/η εκπαιδευτικός καταγράφει τις προτάσεις. Όταν δεν έχουν άλλες ιδέες το παιχνίδι τελειώνει και ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει όλα όσα έχει καταγράψει και τους ρωτά αν συμφωνούν μ’ αυτά.

Παιχνίδι 2

Τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο με τις καρέκλες τους, σαν τραινάκι, έτσι ώστε ο ένας να  βλέπει την πλάτη του άλλου και να είναι σε απόσταση που να ακουμπά ο καθένας τον μπροστινό του. Ακολούθως ζητείται από τα παιδιά να γράψουν με το δάκτυλο τους το όνομα τους στη πλάτη του μπροστινού τους. Όταν το κάνουν τοποθετούν τις καρέκλες τους σε αντίθετη φορά έτσι ώστε να γράψουν αυτή τη φορά το όνομα τους στο παιδί που τους είχε γράψει προηγουμένως στην πλάτη. Ακολούθως οι καρέκλες τοποθετούνται σε κανονικό κύκλο και γίνεται συζήτηση για το πως ένιωσαν το άγγιγμα στην πλάτη τους (απαλό, έντονο, επώδυνο), πως ακούμπησαν αυτοί το άτομο που τους ακούμπησε πριν (απαλά, έντονα, σκληρά..). Στη συνέχεια γίνεται συζήτηση για το πως νομίζουν ότι θα αντιδρούσε ένα παιδί αν το παιδί πίσω του, του έγραφε με τρόπο που να τον πονούσε. Αν θα έκανε και αυτός το ίδιο όταν θα ερχόταν η σειρά του να του γράψει στην πλάτη. Συζητούμε ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι φέρονται όπως τους φέρονται. Αν κάποιος είναι ευγενικός μαζί μας το πιθανότερο να είμαστε και εμείς και το αντίθετο. Καταλήγουμε στο ότι δεν μπορούμε να ζητάμε κάτι από τους άλλους αν δεν το κάνουμε εμείς για αυτούς. Για παράδειγμα δεν μπορώ να έχω απαίτηση να μου μιλούν οι άλλοι ευγενικά αν εγώ είμαι αγενής μαζί τους.

Παιχνίδι 3

Ο/η εκπαιδευτικός κλείνει τα μάτια σ’ ένα παιδί μ’ ένα μαντήλι. Τα υπόλοιπα παιδιά σκορπίζουν στο χώρο με τις καρέκλες τους στις οποίες κάθονται. Τους αναφέρεται ότι το παιδί με τα κλειστά μάτια είναι ένα καράβι που πρέπει να ταξιδέψει και να φτάσει στο λιμάνι το οποίο καθορίζει ποιο μέρος της τάξης είναι. Θα πρέπει να φτάσει χωρίς να χτυπήσει πάνω στους βράχους που είναι τα υπόλοιπα παιδιά. Δεν μπορεί να ψαχουλεύει με τα χέρια αφού τα καράβια δεν έχουν χέρια. Όταν πλησιάσει σ’ ένα παιδί-βράχο αυτό πρέπει να κτυπήσει παλαμάκια και το καράβι θα πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση. Παλαμάκια χτυπά μόνο το παιδί που είναι τόσο κοντά στο καράβι που στο επόμενο βήμα θα χτυπήσει πάνω του. Σε περίπτωση που το καράβι πλησιάζει αντικείμενο της τάξης π.χ τραπέζι θα πρέπει όλοι οι βράχοι να χτυπήσουν παλαμάκια.

Αφού παίξουν μερικά παιδιά γίνεται συζήτηση για το πώς το παλαμάκια βοηθούσαν ή δυσκόλευαν το καράβι να φτάσει στον προορισμό του όταν δεν γίνονταν σωστά για να καταλήξουμε στο πόσο σημαντικοί είναι οι κανόνες για να μπορέσουμε να παίξουμε ένα παιχνίδι και να διασκεδάσουμε όλοι.

Κλείσιμο

Ο/η εκπαιδευτικός ξαναδιαβάζει όλες τις συμπεριφορές που ανέφεραν τα παιδιά στο παιχνίδι με τον κύκλο και τα ρωτά τι συνέπειες νομίζουν ότι πρέπει να έχουν όσα παιδιά δεν τηρούν κάτι από όσα έχουν αναφέρει ότι επιθυμούν. Συνέπειες όμως τι οποίες θεωρούν δίκαιες και θα ήταν πρόθυμοι και αυτοί να τις υποστούν αν παραβιάσουν κάποιο κανόνα. Γίνεται συζήτηση και καταλήγουν σε κάποια απόφαση. Σ’ αυτό τους καθοδηγεί ο εκπαιδευτικός αφού τα παιδιά συνήθως αναφέρουν πολύ σκληρές συνέπειες. Θα μπορούσε για παράδειγμα η συνέπεια να είναι αφού δε σέβεται τους κανόνες της ομάδας, μετά από 2-3 προειδοποιήσεις να βγαίνει από μια ομαδική δραστηριότητα και να εργάζεται ατομικά. Ακολούθως τους αναφέρεται ότι αυτό θα είναι το συμβόλαιο της ομάδας μας, γράφεται σ ένα μεγάλο χαρτόνι, το υπογράφουν και τοποθετείται σ’ ένα εμφανές σημείο της αίθουσας. Στο συμβόλαιο είναι γραμμένες όλες οι επιθυμητές και ανεπιθύμητες συμπεριφορές που είχαν αναφέρει και η συνέπεια για τη μη τήρηση τους που έχουν αποφασίσει.